یکی دیگر از پرکاربردترین مصالحی که در ساختمانسازی از آن استفاده ميشود کاشی و سرامیک است که خود انواع متعددی دارد و در قسمتهاي مختلف یک ساختمان ازجمله آشپزخانه، حمام و سرویس بهداشتی، حیاط، پارکینگ و حتی نمای ساختمان، گلخانه و حوضهاي تزئینی کاربرد دارند.
به طور کلی از ویژگیهاي مثبت سرامیک مقاومت فیزیکی بالا و مقاومت دربرابر یخزدگی ميباشد، یکی دیگر از ویژگی مهم آن ضدحریق بودن آن است و اینکه در برابر آتش تغییر شکل نميدهد، با گذشت زمان تغییر رنگ نميدهد و در برابر اشعه خورشید هم مقاوم است. کاشی و سرامیک تفاوت چندانی ندارند، لعابی که روی قسمت سخت کاشی را ميپوشاند و شکل زیبایی به آن ميدهد، ميتواند از جنسهاي مختلفی باشد که اگر از سرامیک باشد به آن کاشی سرامیک یا سرامیک گفته ميشود. البته در گذشته ابعاد کاشیها هم کوچکتر از سرامیک بود، اما الان کاشیها هم در ابعاد گوناگون و متنوعی تولید ميشوند.
البته سرامیک علاوه بر کاربردش در کف و نما و دیوارهای ساختمان در تولید وسایل بهداشتی و مصالح ساختمانی نظیر آجر سفالهاي تزئینی داخل و خارج، سفالهاي بام، کانالهاي فاضلابی و سفالهاي ضداسیدی نیز کاربرد دارد.
یکی از مهمترین دلایل استفاده از کاشی در معماری ساختمان بهداشتی بودن آن نسبت به سنگ و سیمان و سایر مصالح است و دیگر اینکه کاشی و سرامیک عایق رطوبت هم هستند.یک کاشی خوب باید به نحوی باشد که تغییرات ناگهانی درجه حرارت را بین ۲۰ تا ۱۰۰ درجه به خوبی تحمل کرده و دچار ترک در بدنه یا لعاب نشود در غیر این صورت این کاشی کیفیت مناسبی ندارد. اندازه کاشی هم در صورتی که برای کف و دیوار مورد استفاده قرار گیرد، باید در ابعادی کمتر از ۲۰×۲۰ و یا ۱۰×۲۰ تا ۵۰ در ۵۰ سانتی متر تولید شوند. یکی از جذابیتهاي بصری کاشی و سرامیک تنوع بی نظیر طرح و رنگ آن است که شما از این حیث حتی ممکن است دچار سردرگمی هم بشوید.
دیوارها را برای حفظ بهداشت بیشتر و به خاطر محافظت در برابر رطوبت در آشپزخانه، محیطهاي بهداشتی، حمام و دستشویی استفاده ميکنند، چرا که نظافت آنها هم بسیار راحتتر از سایر دیوارپوشها ميباشد و هزینه نگهداری را پایین ميآورد. در کف هم به دلیل ضد سایش بودن، مقاومت حرارتی و الکتریکی بالا در آشپزخانه و سرویسهاي بهداشتی استفاده ميشود.
کاشی لعاب دار یکی از انواع قدیمی کاشی است که بیشتر برای مقاصد تزئینی به کار ميرود در ایران صنعتگران از اکسید فلزهایی چون قلع، مس، کبالت، منیزیم و آنتیمون برای لعاب کاری کاشی استفاده ميکردند.این نوع کاشی در سراسر آسیاس جنوبی، آفریقای شمالی، اسپانیا و سایر نقاط اروپا و چین هم تولید و استفاده ميشود. ایتالیا نیز یکی از پیشگامان این صنعت است. در اصل دلیل لعاب کاری کاشی این است که سطحی درخشنده، صاف، زیبا، ضدآب و ضدمواد شیمیایی داشته باشد. نوعی سرامیک به نام مینیاتوری وجود دارد که در اندازههاي ۵/۲ در ۵/۲ سانتیمتر ساخته ميشوند دارای رنگبندی متنوع هستند و نصب آنها بسیار آسان است و در هر مکانی قابل استفادهاند اما مهمترین کاربردشان در استخر و سونا و محیطهاي بهداشتی است.امروزه اغلب شرکتهاي سازنده کاشی و سرامیک از روشهاي پرس خاک استفاده ميکنند و مخلوط مواد کاشی را پرس ميکنند و سپس لعاب زده و در کوره پخت ميشود، این روش تهیه مدرن کاشی و سرامیک است.
یکی از انواع کاشی، کاشی پرسلانی است که در شرایط ویژهای از جمله فشار پرس بالا و دمای پخت بالا تا حدود ۱۲۵۰ درجه سانتیگراد تولید ميشود که موجب استحکام بالا و جذب آب پایین آن ميگردد و نسبت به کاشیهاي معمولی مستحکمتر هستند. این کاشیها در ابعاد ۴۰×۴۰، ۳۰×۶۰، ۶۶×۳۳، ۶۰×۶۰، ۱۲۰×۶۰ تولید ميشوند.
کاشیهاي پرسلانی لعاب دار هم چون لعاب آن با روش جدید و خاصی ریخته ميشود، به دلیل مواد مرغوب لعاب آن ویژگیهاي فنی بهتری نسبت به سایر سرامیکها دارد.
کاشیهاي پرسلانی خود به دو دسته پولیش خورده و بدون پولیش تقسیم ميشوند و کاربرد اصلی آنها در فضاهای خارجی نظیر کف حیاط، پارکینگ و نمای ساختمان ميباشد، چرا که به دلیل ویژگیهاي فنی خاص در فضاهایی که در معرض تردد زیاد یا آب و هوای متغیر (سرد و یخبندان) ميباشند، کاملا مقاوم است و همین طور جذب آب آن هم کمتر از سایر پوششها ميباشد. در مقایسه با سنگ طبیعی، کاشی پرسلانی از یکنواختی بالایی برخوردار است و دربرابر مواد شیمیایی مثل اسیدها و بازها مقاومت بهتری دارند، هم چنین به دلیل ضخامت کمتر نسبت به سنگ نصب آن راحت تر است و بار مرده کمتری به ساختمان تحمیل ميکند و روش نصب آن هم از نوع ریلی و بدون ملات است، بنابراین آسیبهاي احتمالی کمتر ميشود و نصب آسانتری دارد.
به تازگی پژوهشگران موفق شدهاند با استفاده از نانو ذرات نقره نوعی از کاشی و سرامیک آنتی باکتریال تولید کنند که برای استفاده در مکانهاي بهداشتی ساختمان بسیار مناسب است و از رشد باکتری و قارچها جلوگیری ميکند. این نانو ذرات در لعاب کاشی و سرامیک ترکیب شده و پوشش آنتی باکتریال به کاشی و سرامیک ميدهند و در مکانهاي مرطوب استفاده از آنها تا حد قابل توجهی رشد باکتری و میکروب را کاهش ميدهد.