رنگهای پلاستیک بر پایه رزین امولسیونی پلی وینیل استات (Polyvinyl acetate) (نوعی لاتکس) کوپلیمر ساخته میشود و باید مطابق استاندارد شماره ۲۸۹ موسسه استاندارد ایران باشد. این رنگ جزء گروه رنگهای پایه آبی است.
رنگهای پلاستیک به دو نوع تمام پلاستیک و نیم پلاستیک تقسیم میشوند و حلال آنها آب میباشد. لازم به توضیح است که برخلاف ادعای برخی از تولیدکنندگان رنگ، تجربه نشان داده که رنگهای تمام پلاستیک، قابلیت شستشوی کامل و %۱۰۰ را ندارند.
۱-۲-۲. کاربردها:
برای پوشش سقف و دیوارهای داخلی ساختمان به کار میرود. با توجه به اینکه این رنگ کاملاً قابل شستشو نیست در اکثر مواقع دیوارها را رنگ روغنی و سقفها را رنگ پلاستیک میزنند که دور از دسترس بوده و کمتر کثیف میشود (شکلهای ۱ و ۲).
شکل ۱. استفاده از رنگ پلاستیک به دلیل قابل شستشو نبودن، برای سقفها کاربرد بیشتری نسبت به سایر سطوح دارد.
شکل ۲. به دلیل عدم قابلیت شستشوی کامل رنگهای پلاستیک در نقاشی دیوارها از رنگ روغن بیشتر استفاده میگردد.
۱-۲-۳. مزایا و معایب:
۱-۲-۳-۱. مزایا:
- اجرای آن بسیار سریع و بدون اتلاف وقت بوده و برای مواقعی که زمان کمی وجود دارد، مناسب میباشد.
- قابلیت پوششدهی آن بسیار بالاست و ناهمواریهای کوچک موجود را برطرف نموده و سطح را صاف میکند.
- برای محیطهایی که در معرض تعرق نباشند، این رنگ مناسب خواهد بود. مثل داخل کمد دیواریها
- به دلیل استفاده از حلال آب، بوی بسیار کمی داشته و سریع برطرف میشود.
۱-۲-۳-۲. معایب:
- برای سطوحی که در معرض آلودگی میباشد باتوجه به اینکه قابلیت شستشوی ۱۰۰% ندارد مناسب نیست.
- ماندگاری آن نسبت به رنگهای روغنی و آکریلیک کمتر میباشد.
- آب گریز نیست، زیرا آب را به خود جذب میکند.
- زود چرک میشود.
- قابل استفاده بر روی آهن آلات مثل درب و پنجره و نرده نمیباشد.
- در برابر تابش نور به مرور تغییر رنگ میدهد.
۱-۲-۴. اجزاء تشکیل دهنده:
- مشخصات فنی:
رنگ پلاستیک و نیمه پلاستیک بر پایه رزین امولسیونی پلی وینیل استات همو پلیمر یا کوپلیمر ساخته میشود و تولید آن باید مطابق با استاندارد ۲۸۹ ایران انجام شود. رنگهای پلاستیک به دو نوع تمام پلاستیک و نیم پلاستیک تقسیم میشوند و حلال آنها آب میباشد. نوع نیم پلاستیک آن کاربرد بیشتری داشته و هزینه پایینتر، سرعت اجرای بالاتر و نداشتن بو و زیبایی و … از مزایای آن است.
همچنین برای کسانی که به دلیل اثرات روحی، به تجدید رنگ منزل در هر ۲ یا ۳ سال علاقمندند، این رنگ بهترین انتخاب محسوب میشود. با توجه به هزینه کم و سایر مزایا رنگ پلاستیک نیز مانند رنگ روغنی سازگاری بالایی نسبت به اجرا به وسیله غلطک دارد. رنگ پلاستیکی که به وسیله قلم اجرا میشود دارای رش قلم میشود. البته سلیقه اکثر کارفرمایان رش قلم را نمیپسندند اما رنگ پلاستیکی که بوسیله غلطک یا اسپری اجرا میشود حالت مخملی زیبا و شکیلی دارد که مورد پسند هر نوع سلیقهای قرار میگیرد (شکلهای ۳ و ۴).
امروزه از رنگ پلاستیک بیشتر برای رنگآمیزی سقف استفاده میشود. به دلیل اینکه قابلیت شستشوی آن نسبت به رنگهای دیگر پایین بوده (حتی رنگهای درجه یک) و نمیتوان با آب و مواد شوینده بطور کامل شستشو داد و تنها میتوان با پارچه مرطوب، آن را دستمال کشید.
- اصطلاحات بازار و نکات مهم خرید:
– استاندارد باشد.
– وقتی درب ظرف محتوی رنگ را باز میکنیم باید بدون حباب، پوسته سطحی، کپک، مواد خارجی، مواد حاصل از خوردگی، جداشدگی، رنگ و رسوب سخت باشد.
– اگر جدایی یا دو لایه شدن مشاهده شود، لایه جدا شده بالایی نباید از ۵% کل عمق رنگ موجود در ظرف بیشتر باشد.
– ظرف رنگ باید دارای نشانهگذاری باشد، برچسب روی ظرف باید تمیز، خوانا و پاک نشدنی و با اطلاعات زیر نشانهگذاری شده باشد:
- نام و آدرس کامل تولید کننده؛ ۲. نام یا علامت تجاری؛ ۳. کلمه پوشرنگ پلاستیک یا نیم پلاستیک؛ ۴. نام پوشرنگ؛ ۵. دستور مصرف؛ ۶. تاریخ تولید و انقضاء؛ ۷. حجم یا وزن خالص؛ ۸. علامت استاندارد
– رنگها در بازار دارای درجهبندی هستند. دقت شود که همیشه رنگ درجه یک خریداری شود. همچنین دقت فرمایید که رنگ شما تمام پلاستیک است یا نیم پلاستیک زیرا مقاومت رنگ تمام پلاستیک نسبت به شستشو بیشتر است.
شکل ۳. رنگ پلاستیک به خوبی قابلیت اعمال توسط غلطک و قلم را دارد
شکل ۴. رنگ پلاستیکی که بوسیله غلطک یا اسپری اجرا میشود حالت مخملی زیبا و شکیلی دارد که مورد پسند هر سلیقهای قرار میگیرد.
- شرایط حمل و نگهداری کارگاهی:
بستهبندی باید از جنسی باشد که در حین حمل و نقل از مقاومت لازم برخوردار بوده و در آن طوری بسته شود که مانع از ریزش و آلودگی محتویات داخل آن شود. در ضمن ظروف باید قابلیت دربندی مجدد را داشته باشد. جنس ظرف نیز باید از موادی باشد که با محتویات خود واکنش نداشته باشد.
در محل سر بسته و در دمای بین ۵ تا ۳۵ درجه نگهداری شود. معمولاً شرایط نگهداری توسط سازنده بر روی قوطی رنگ درج میشود ولی به طور کلی رنگها باید از یخ زدگی محافظت شوند.
۱-۲-۵. نحوه اجرای کلی:
۱-۲-۵-۱. آمادهسازی قبل از اجرا:
- جمعآوری لوازم کاربردی و دکوراسیونی و همچنین پوشش آنها: پس از جمع کردن لوازم در گوشهای از فضا، آنها را با لایهای از پلاستیک به طور کامل پوشش دهید. برای این منظور میتوانید، لایههای پلاستیکی را به صورت متری تهیه کنید.
محدود کردن نواحی مورد نظر برای نقاشی و پوشش قسمتهای هم جوار برای محافظت از آغشته شدن به رنگ هنگام نقاشی کردن: به عنوان مثال پوشاندن کلیدها و پریزهای برق و تلفن، شیشههای پنجرهها، دستگیرههای درها و غیره از جمله این اقدامات هستند. برای انجام این کار از نوارچسبهای کاغذی به تنهایی و یا به همراه روزنامه میتوانید استفاده کنید. حتی ممکن است شما بخواهید تنها قسمتهایی از یک دیوار را آن هم با رنگی متفاوت پوشش دهید که در چنین شرایطی نیز چسبهای نواری کاغذی ابزار اصلی محسوب میشوند (شکلهای ۵ و ۶).
شکل ۵. جمع آوری لوازم و آماده سازی برای اجرای رنگ به همراه پوشاندن کلیه وسایل با لایههای پلاستیکی
نکته: در صورتی که چسب نواری کاغذی را برای ماسکه کردن انتخاب کردهاید، توجه داشته باشید تا خشک شدن کامل لایه رنگی، هرگز به کندن آن اصرار نورزید زیرا امکان برداشته شدن لایه رنگ به همراه چسب وجود دارد. حال اگر با وجود خشکشدن رنگ، کندن چسب به راحتی انجام نمیگیرد، کافی است پنبهای را به تینر روغنی آغشته کرده و بر روی چسب بمالید سپس آن را به آرامی از روی سطح رنگ جدا سازید.
توجه: به هیچ وجه به جای تینر روغنی، تینر فوری را امتحان نکنید. زیرا تینر فوری رنگ دیوار را در خود حل کرده و شما مجبور خواهید بود دوباره آن دیوار را رنگ کنید.
شکل ۶. استفاده از نوار چسب کاغذی برای پوشاندن کنار دربها، پنجرهها، کلیدهای برق و غیره
۱-۲-۵-۲. اجرا:
– ابتدا رنگ پلاستیک را با کمی آب، رقیق میکنیم تا غلظت آن به اندازه مناسب برسد. زیرا که خود رنگ غلظت بالایی داشته و مستقیماً نمیتوان روی سطح اجرا نمود.
– ماده رنگهای دلخواه خود را در ظرف جداگانهای به تناسب سلیقه با هم ترکیب نموده و برای یکنواختی ترکیب ایجاد شده مقداری آب به آن اضافه میکنیم و به اندازهای که محلول یک رنگ و یکنواختی داشته باشیم، آن را هم میزنیم.
– ماده رنگ آماده شده را با استفاده از یک صافی به رنگ اصلی اضافه میکنیم.
– دوباره رنگ را آنقدر هم میزنیم که ماده رنگ اضافه شده بطور یکنواخت با کل رنگ ترکیب شود.
– رنگ آماده شده را مجدداً از صافی میگذرانیم که ناخالصیهای احتمالی آن گرفته شود. توجه داشته باشید که رنگهای درجه یک ناخالصی خیلی کمی در مقایسه با رنگهای متفرقه دارند.
– سطح زیر کار را با لایه نازکی از رنگ پلاستیک پوشش میدهیم که اجرای بتونه بر روی آن راحتتر باشد.
– ناهمواریهای موجود در سطح را با استفاده از بتونه ( نحوه درست کردن آن بعداً تشریح خواهد شد.) صاف میکنیم.
– با سمباده نمره ۱۵۰ زائدههای بتونه و زبریهای روی سطح را از صاف میکنیم.
– با یک پارچه تمیز گرد و غبارهای نشسته روی سطح را پاک میکنیم که این عمل در صافشدن رنگ تاثیر زیادی دارد.
– برای مرحله دوم با رنگ پلاستیک سطح مورد نظر را رنگ میکنیم. توجه داشته باشید که بهتر است در این مرحله جهت حرکت قلم مو یا غلطک در زاویه عمود بر پرتو تابش اجرا گردد.
– بعد از خشک شدن رنگ آستر دوم خط و خشهای احتمالی یا درزها و سوراخهایی که در مرحله اول بتونهکاری کاملاً برطرف نشده است را مجدداً بتونه میزنیم.
– حالا نقاط را که روی آن بتونه کردهایم با رنگ پوشش میدهیم.
– برای مرحله دوم از یک سمباده نرمتر (نمره ۱۸۰) برای صاف کردن زبریهای احتمالی استفاده میکنیم و سپس همانند مرحله قبل شروع به غبار روبی مینماییم.
– در نهایت رنگ رویی را با دقت تمام اجرا مینماییم دقت کنید که در این مرحله جهت حرکت قلمو یا غلطک میبایست در راستای زاویه تابش نور باشد.
– نسبت مخلوط کردن رنگ با آب باید مطابق دستوالعمل سازنده باشد. چنانچه دستوالعمل در دسترس نیست، نه قسمت رنگ را با یک قسمت آب بطور حجمی رقیق نمایید.
– رنگ و آب کاملاً باهم مخلوط و یکنواخت شوند. در صورتی که رنگ رقیق شده را به مدت ۷۲ ساعت در دمای ۵ ± ۲۳ درجه سلسیوس نگهداری کنیم نباید علائمی از رسوب سخت در رنگ دیده شود به طوری که تا رسیدن به یک حالت یکنواخت دوباره به سادگی مخلوط شود.
– شره، بازشدگی و حفره و یا ترک خوردگی ۲۴ ساعت بعد از ۳ دست نقاشی نباید در سطح کار دیده شود.
– رنگ پلاستیک خشک شده بر روی دیوار روشنتر از رنگ ساخته شده است.
– رنگهای پلاستیک مات بوده و ایرادات گچ کاری را از لجاظ موجدار بودن سقف و دیوار تا اندازهای از بین میبرد.
– برای رنگ آمیزی با رنگ پلاستیک معمولاً مادر رنگ را که یک ماده رنگی از نوع خود رنگ اصلی ولی با غلظت بالاست را با رنگ اصلی ترکیب میکنند تا به فام مورد نظر دست یابند (شکل ۷ و جدول ۱). البته مادر رنگ را به صورت مجزا میتوان جهت رنگآمیزی استفاده نمود ولی معمولاً مادر رنگها به صورت مجزا جهت مصارف دیوار نویسی و پارچه نویسی کاربرد وسیع دارند.
شکل ۷. رنگهای مورد دلخواه را باید از ترکیب رنگها مطابق جدول ۱ تهیه و آماده ساخت
۱-۲-۵-۳. رنگ پلاستیک برای اجرا بر روی گچ تازه:
نیاز به بتونه کشی کامل سطح (ماستیک) ندارد و در صورتی که سطح کار ناصاف و دارای تعمیرات زیاد باشد و یا در صورت درخواست کارفرما (به هر دلیل)، باید سطح کار روغن الیف درجه ۱ (سطح کاری که گچ است) اجرا شود و سپس یک یا دو دست بتونه کشی کامل (ماستیک) اجرا شود و هزینه روغن زدن و بتونه کشی جداگانه محاسبه شود.
– رنگ پلاستیک فاقد بو بوده و سرعت خشک شدن بالایی دارد.
به طور کلی در منازل ایرانیها، رنگ پلاستیک برای سقفها استفاده میشود که علاوه بر کاهش هزینه به واسطه عبور راحت گرما و رطوبت هوا از رنگ پلاستیک، این نوع رنگ برای سقف مناسبتر از رنگ روغنی میباشد.
در سالهای گذشته که رنگ پلاستیک مرسوم نبود، کارفرمایان رنگ کردن منزل بوسیله گل سفید را سفارش میدادند که عبارت بود از تکههای گل سفید رنگ که باید خرد میشد و چند روز در آب خیس می خورد و بعد از حل شدن (به سختی حل میشد) و گذشتن رنگ از صافی با لعاب (سریش حل شده در آب) مخلوط میشد و باز هم از صافی عبور میکرد و بعد بوسیله قلم و یا پمپهای سمپاشی بر روی سقف و دیوار اجرا میشد.
البته استفاده از گل سفید تا حدود زیادی منسوخ شده و وقت و انرژی که صرف آماده کردن گل میشود و نیز کیفیت پایین و در ضمن قیمت بالای گل سفید استفاده از این پوشش را منسوخ کرده است.
جدول ۱. تهیه رنگ مورد نظر با استفاده از ترکیب رنگها
| ترکیب رنگ ها | نوع رنگ | ترکیب رنگ ها | نوع رنگ |
| آبی + سفید + زرد (کم) | فیروزهای | آبی + قرمز + زرد | رنگ های اصلی |
| نارنجی + قهوهای | حنایی | رنگ اصلی + سفید | رنگ های روشن |
| سبز + آبی | فیروزهای پررنگ | رنگ اصلی + سیاه | رنگ های تیره |
| آبی + مشکی (کم) | سرمهای | قرمز+ زرد | نارنجی |
| سفید + سیاه | خاکستری | آبی + زرد | سبز |
| قرمز + سفید | صورتی | آبی + قرمز | بنفش |
| سیاه + قرمز + زرد | قهوهای روشن | سبز + مشکی | سبز لجنی |
| صورتی + زرد | کرم | آبی + سفید | آبی آسمانی |
| سیاه + زرد | قهوهای مایل به سبز | قرمز + مشکی | زرشکی |
| قهوهای + قرمز | کلبه ای | سیاه + نارنجی | قهوه ای |
| نارنجی + زرد | خردلی | سفید + آبی تیره | آبی روشن |
| قرمز + بنفش | بنفش مایل به صورتی | —خوبینه— | —-خوبینه—- |
۱-۲-۵-۴. بتونه:
بتونه مادهای خمیری است که برای پوشاندن انتهای میخها و پیچها و پرکردن سوراخها، زدگیها و ترک خوردگیهای سطح چوب یا دیوار گچی و یا فلزات به کار میرود تا سطحی یکنواخت و صاف ایجاد شده و آماده برای رنگ کردن باشد.
– بتونه روغنی: بتونه روغنی به طور آماده در بسیاری از فروشگاههای رنگ و ابزار آلات ساختمانی موجود است، اما میتوان آن را ساخت. برای این کار باید یک کیلو مل را در ظرفی ریخته و به آن نیم کیلو رنگ روغنی براق و نصف لیوان آب و نصف لیوان تینر روغنی نیز اضافه کرده و خوب به هم بزنیم البته اگر بتونه روی گچ استفاده میشود بهتر است روغن الیف نیز به آن اضافه شود.
– بتونه پلاستیک: فقط کافیست مقداری مل و رنگ پلاستیک و آب را مخلوط کرده و خوب به هم بزنیم. البته گاهی چسب چوب نیز به آن اضافه میشود.
برای ترکهای عمیق و درشت و خرابیهای بزرگ میتوان ابتدا آن را با گچ پر کرده و پس از ۲۴ ساعت که گچ خشک شد، روی آن را بتونه نمود. البته میتوان از بتونه کناف هم استفاده کرد که هم محکمتر از بتونههای دیگر است و هم روش ساخت آن راحتتر است. برای ساخت آن کافی است مقداری آب داخل ظرف ریخته و سپس پودر کناف را به آن اضافه نمود و خوب به هم بزنیم تا بتونه سفت شود. به طور کلی برای اجرای بتونه کاری از کاردک و لیسه استفاده میشود.
رنگ پلاستیک نسبت به رنگ روغنی عیب و ایرادهای دیوار مانند موجها را بهتر میپوشاند ولی قابلیت شستشو و دوام آن کمتر است.
– بتونه چوب: اين بتونه مادهاي است ژله مانند و شفاف كه از تركيب سلولز و مواد رقيق كننده به دست ميآيد. از اين بتونه براي پر كردن زدگيهاي كوچك و خلل و فرج چوبهاي با بافت درشت استفاده ميشود.
حلال آن تينر فوري و رقيق شده که ميتواند كار سيلر را انجام دهد. شفافيت اين بتونه باعث ميشود كه در زير رنگهاي شفاف تا عمق روزنهها آشكار شود و زيبايي چوب را افزايش دهد. سطح مورد نظر را با تينر يا محلول رقيق شده نيترو سلولز ميپوشانند. بعد از خشك شدن آن، سطح بتونه شده بايد سمباده شود تا فقط بتونه داخل روزنههاي چوب باقي بماند. بعد از پرداخت كار ميتوان سطح كار را آستري زد و يا رنگ كرد.
– بتونه همرنگي: اين بتونه از مخلوط گلهاي معدني ( رنكهاي معدني) آرد سريش يا سريشم و آب به دست ميآيد. از اين بتونه براي پركردن حفرهها و كندهكاريهاي چوبهايي كه بر روي آنها رنگهاي شفاف و يا آستري هم رنگي ميخورد و به منظور همرنگ كردن آنها با قسمتهاي ديگر چوب استفاده ميشود. رنگينههاي معدني كه در تهيه اين بتونه به كار ميرود عبارتند از:
گل مل: كه به رنگ سفيد متمايل به زرد است و بيشترين سهم در تهيه بتونه را دارد.
گل اخرا: يا اكسيد آهن كه به رنگ مايل به قهوهاي است.
گل امرا: كه به رنگ قهوهاي تيره است.
گل ماشي: به رنگ متمايل به نارنجي است.
لاجورد: كه به رنگ آبي تيره ( لاجوردي) است.
گل زرد كرم: به رنگ زرد سير است.
گل سينكا: كه پودر خيلي نرم و به رنگ سفيد است.
در تهيه بتونههاي همرنگي از دوده نيز استفاده ميشود. از دوده به عنوان رنگ سياه استفاده ميشود. بهترين نوع دوده يدون چربي است (دوده سوئدي). بايد توجه داشت كه در ساخت بتونه غلظت آن بسيار مهم است. هر چه رقت بتونه زياد باشد، چسبندگي آن نيز بهتر و در عوض نشست آن بيشتر خواهد شد و بعد از پرداخت در محل بتونه شده گودي به وجود ميآيد. براي اينكه بتونه نشست بشتري داشته باشد ميتوان بتونه را در دو مرحله بر روي كار زد، ابتدا بتونه را رقيق كرده بر روي كار ميزنيم و پس از خشك شدن و در مرحله بعد ميتوان از بتونه غليظ استفاده كرد (شکل ۸).
شکل ۸. بتونهکاری به منظور پوشاندن ترکخوردگیها و درزها و سایر شکستگیهای موجود در روی سطح باید قبل از اعمال رنگ انجام شود.
۱-۲-۶. پرسنل و مدت زمان اجرا:
برای هر واحد متعارف حدود ۱۰۰ متر مربع اجرای عملیات نقاشی توسط یک اکیپ دو نفره حدود ۵ روز طول میکشد. البته این زمان بستگی به کیفیت زیر کار نیز دارد.
۱-۲-۷. دستگاههای مورد نیاز برای اجرا:
– رنگ پلاستیک درجه یک
– ماده رنگ دلخواه شما (شکل ۹)
– آب
– صافی ( معمولا از جوراب زنانه استفاده می شود)
– قلم مو و غلطک (شکلهای ۱۰ و ۱۱)
– سمباده ۱۵۰ و ۱۸۰
شکل ۹. ماده رنگ دلخواه که آماده شده و یا ترکیبی تهیه شده است، اولین ماده مورد نیاز برای اجرا محسوب میگردد.
شکل ۱۰. چنانچه برای رنگکاری از قلم مو استفاده شود، میتوان بنا به نوع سطح از اندازههای مختلف قلممو که در بازار وجود دارد، استفاده نمود.
شکل ۱۱. کاردک و غلطک نیز از جمله وسایل مورد نیاز در رنگکاری هستند که در اندازههای مختلف وجود دارند.
۱-۲-۸. هزینهها:
دستمزد اجرای نقاشی پلاستیک بستگی به کیفیت زیر کار و محل اجرای کار دارد ولی بطور متوسط میتوان گفت قیمت هر متر مربع با مصالح، بین ۴۰/۰۰۰ تا ۵۰/۰۰۰ ریال میباشد.
۱-۲-۹. شرایط جوی مناسب:
با توجه به اینکه در داخل ساختمان اجرا میگردد در صورتی که ساختمان دارای سیستم گرمایشی باشد، در هر شرایط جوی قابل اجراست ولی بطور کلی عملیات نقاشی باید بین ۵ تا ۳۵ درجه سانتیگراد انجام شود.
۱-۲-۱۰. شرایط نگهداری پس از اجرا:
تا زمانی که رنگ تازه است باید از انجام عملیاتی که باعث ایجاد گرد و غبار گردد، خودداری شود. همچنین باید از خراشیدن، ضربه زدن و کثیف کردن سطوح نقاشی شده خودداری گردد.
۱-۲-۱۱. توالی اجرا:
بهترین زمان برای اجرای نقاشی، پس از اتمام کلیه عملیات ساختمانی میباشد ولی در صورتی که کابینت نصب نشده است بهتر است، قبل از نصب کابینت باشد.
۱-۲-۱۲. کنترل کیفی و فاکتورهای تعیین کننده:
۱-۲-۱۲-۱. اجرای صحیح:
- شره، بازشدگی و حفره و یا ترکخوردگی ۲۴ ساعت بعد از ۳ دست نقاشی نباید در سطح کار دیده شود.
- هیچگونه رش قلم روی سطح کار دیده نشود.
- ایرادات دیوار از قبیل موجدار بودن به چشم نیاید.
- از رنگ استاندارد و درجه یک استفاده شود.
- تعداد لایههای رنگآمیزی به حدی باشد که هیچگونه سایهای از رنگ قدیمی زیر کار دیده نشود.
